Με στόχο τη διασφάλιση της συνέπειας και της ομοιομορφίας στην επιβολή μέτρων και κυρώσεων σε περιπτώσεις παράβασης των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας, η ΕΕΑΕ ανέπτυξε Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης (ΜΕΣ).

Το μοντέλο προτείνει τους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή ενεργειών συμμόρφωσης, ενώ αντιστοιχίζει τα είδη ενεργειών συμμόρφωσης, όπως αυτά καθορίζονται στο νομοθετικό πλαίσιο (διοικητικές κυρώσεις της παραγράφου 1 του άρθρο 44 του ν. 4310/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4982/2022), με την διακινδύνευση (risk) των παραβάσεων. Επίσης, το ΜΕΣ παρέχει καθοδήγηση για τη διαδικασία υπολογισμού των επιβαλλόμενων προστίμων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις κείμενες διατάξεις καθώς και με τις αρχές της Συνέπειας, της Διαφάνειας και της Αναλογικότητας.

Το ΜΕΣ δεν εισάγει ρυθμίσεις (δηλαδή, νομικά δεσμευτικούς κανόνες) αλλά αποτελεί το πρακτικό εργαλείο το οποίο, με τρόπο ομοιόμορφο αλλά και κατάλληλο για τα χαρακτηριστικά και τις συνθήκες του συγκεκριμένου πεδίου εποπτείας, καθοδηγεί τα αρμόδια όργανα της ΕΕΑΕ να εφαρμόσουν τα κυρωτικά συστήματα, λαμβάνοντας υπόψη και την έννοια της διακριτικής τους ευχέρειας με στόχο πάντα την επίτευξη του μέγιστου δυνατού επιπέδου ακτινοπροστασίας και πυρηνικής και ραδιολογικής ασφάλειας. Το ΜΕΣ, υποστηρίζει την ορθή λήψη αποφάσεων, θέτοντας υπόψη των οργάνων της ΕΕΑΕ τα κατάλληλα κριτήρια και παραμέτρους που θα λαμβάνονται υπόψη πριν την επιλογή των ενεργειών συμμόρφωσης σε περιπτώσεις παραβάσεων που δημιουργούν κινδύνους για βασικές πτυχές του δημόσιου συμφέροντος (νοούμενου, μεταξύ άλλων, και της ασφάλειας των εργαζομένων, ασθενών και μελών του κοινού καθώς και της προστασίας του περιβάλλοντος). Ως εγχειρίδιο υποστήριξης της λήψης αποφάσεων, το ΜΕΣ εντάσσεται στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης (ΟΣΔ) που τηρεί η ΕΕΑΕ.

Η συγκεκριμένη προσέγγιση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων ακολουθεί τη λογική της πυραμίδας κλιμάκωσης των ενεργειών συμμόρφωσης ανάλογα με το μέγεθος της επικινδυνότητας.

Εικόνα 1: Κλιμάκωση ενεργειών συμμόρφωσης με βάση το μέγεθος της επικινδυνότητας

Η ΕΕΑΕ, ασκώντας τη διακριτική της ευχέρεια, αποφασίζει για την ενέργεια συμμόρφωσης που θεωρεί κατάλληλη για την κάθε περίπτωση. Είναι σημαντικό, η λήψη της απόφασης για την εκτέλεση της κατάλληλης ενέργειας συμμόρφωσης να γίνεται αφού ληφθούν υπόψη οι κίνδυνοι που εντοπίζονται στη διάρκεια του ελέγχου ή και της επιθεώρησης καθώς και το συνολικό επίπεδο συμμόρφωσης του ελεγχόμενου φορέα. Κατά περίπτωση, ο στόχος και ο χαρακτήρας των ενεργειών που αποφασίζονται μπορεί να διαφοροποιείται. Άλλες φορές ενδέχεται να έχει κατασταλτικό χαρακτήρα και άλλες προληπτικό. Τα προτεινόμενα μέτρα και κυρώσεις που εφαρμόζει η ΕΕΑΕ είναι τα εξής:

α)    Παροχή της απαραίτητης ενημέρωσης και πληροφόρησης.

β)     Προειδοποίηση επιβολής κυρώσεων και απαίτηση για ανάληψη δράσης εντός προθεσμίας για την αποκατάσταση ελλείψεων και την αποφυγή επανεμφάνισής τους (χωρίς προηγούμενη ακρόαση των ενδιαφερομένων).

γ)     Γραπτή σύσταση για συμμόρφωση και επανέλεγχος (σύσταση μετά από προηγούμενη ακρόαση των ενδιαφερομένων όπως προβλέπεται στο άρθρο 46 παρ. 3 περίπτωση α του ν. 4310/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4982/2022).

δ)     Επιβολή προστίμου (όπως προβλέπεται στο άρθρο 46 παρ. 1 και 3 του ν. 4310/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4982/2022).

ε)     Αναστολή λειτουργίας της εγκατάστασης (άρθρο 46 παρ. 3 περίπτωση γ του ν. 4310/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4982/2022) και

στ)  Προσωρινή ή οριστική ανάκληση της άδειας (άρθρο 46 παρ. 3 περιπτώσεις γ και δ του ν. 4310/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4982/2022).

 Πίνακας 1: Είδη συμμόρφωσης ανάλογα με το μέγεθος της επικινδυνότητας

Μετά τον καθορισμό του μεγέθους της επικινδυνότητας, ακολουθεί εκτίμηση των «επιχειρηματικών παραγόντων» (όπως για παράδειγμα πιθανή επιδίωξη οικονομικού πλεονεκτήματος) πριν τη λήψη της τελικής απόφασης για την επιβολή πιθανών μέτρων ή κυρώσεων.

Στο εγχειρίδιο του ΜΕΣ παρέχεται διεξοδική μεθοδολογική καθοδήγηση για τον υπολογισμό των επιβαλλόμενων προστίμων, με βάση τη σοβαρότητα της διοικητικής παράβασης και με τη συνεκτίμηση των προβλεπόμενων κριτηρίων και υποκριτηρίων (επιβαρυντικοί ή ελαφρυντικοί παράγοντες).

Αξίζει να σημειωθεί, ότι το ΜΕΣ εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά από τα αρμόδια όργανα της ΕΕΑΕ και δύναται να τροποποιηθεί, με βάση την εμπειρία από την εφαρμογή του.

Σχετική νομοθεσία:

• Αναπροσαρμογή του κατώτερου ορίου του προστίμου του άρθρου 46, παρ. 3, περίπτωση β, του ν. 4310/2014 (Α΄ 258), Υπουργική Απόφαση 95553/08.06.2017, ΦΕΚ 2182/Β/27.06.2017
• Κανονισμός Ακροάσεων της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, Απόφαση ΕΕΑΕ 7/245/25.04.2017, ΦΕΚ 1405/B/25.4.2017
• Άρθρο 46 «Κυρώσεις» του Κεφάλαιου Ε' «Διαχείριση Πυρηνικής Ενέργειας, Τεχνολογίας και Ακτινοπροστασίας- Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ)» του Νόμου 4310/2014 «Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ 258/Α/08.12.2014
• N. 4982/2022, Ίδρυση, ανάπτυξη, διαχείριση και λειτουργία των Επιχειρηματικών Πάρκων - Ενιαίο πλαίσιο ρύθμισης για τους φορείς Οργανωμένων Υποδοχέων Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων και άλλες διατάξεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης, ΦΕΚ 195/Α/15.10.2022.